سیاست‌های پولی غیرمتعارف یک راهنمای جامع

سیاست‌های پولی غیرمتعارف استراتژی‌های نوآورانه‌ای هستند که توسط بانک‌های مرکزی برای مدیریت چالش‌های اقتصادی به کار گرفته می‌شوند، به‌ویژه زمانی که ابزارهای سنتی مانند تنظیم نرخ بهره دیگر مؤثر نیستند. این سیاست‌ها در پی بحران‌های مالی اهمیت بیشتری یافته‌اند، جایی که روش‌های معمول برای تحریک اقتصاد ناکافی هستند.

اجزای کلیدی سیاست‌های پولی غیرمتعارف شامل:

• تسهیل کمی (QE): این شامل خرید دارایی‌های مالی توسط بانک مرکزی، مانند اوراق قرضه دولتی، برای تزریق نقدینگی به اقتصاد است. هدف کاهش نرخ بهره و تحریک سرمایه‌گذاری و هزینه‌کرد است.

• نرخ‌های بهره منفی: برخی از بانک‌های مرکزی نرخ‌های بهره منفی را اتخاذ کرده‌اند و از بانک‌ها برای نگهداری ذخایر اضافی هزینه می‌گیرند. این رویکرد بانک‌ها را تشویق می‌کند تا بیشتر وام دهند، زیرا نگهداری پول هزینه‌بر می‌شود.

• راهنمایی پیشرو: این استراتژی شامل ارتباط دادن نیت‌های آینده سیاست‌های پولی برای تأثیرگذاری بر انتظارات سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان است. با علامت‌گذاری مسیرهای آینده نرخ بهره، بانک‌های مرکزی می‌توانند رفتار اقتصادی امروز را شکل دهند.

• تسهیل اعتبار: این شامل اقداماتی است برای بهبود عملکرد بازارهای مالی و افزایش دسترسی به اعتبار. بانک‌های مرکزی ممکن است دارایی‌های بخش خصوصی را خریداری کنند تا از بخش‌های خاصی حمایت کنند.

سیاست‌های پولی غیرمتعارف را می‌توان به چندین نوع طبقه‌بندی کرد:

• تسهیل کمی: همانطور که ذکر شد، این شامل خریدهای بزرگ دارایی است. به عنوان مثال، در طول بحران مالی 2008، فدرال رزرو ایالات متحده چندین دور تسهیل کمی را آغاز کرد و به طور قابل توجهی ترازنامه خود را افزایش داد.

• تسهیل اعتبار: این نوع بر افزایش دسترسی به اعتبار در بخش‌های خاص تمرکز دارد. به عنوان مثال، در طول پاندمی COVID-19، بانک‌های مرکزی مختلف اقداماتی را برای حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و بخش‌های آسیب‌دیده اجرا کردند.

• سیاست‌های نرخ بهره منفی: کشورهایی مانند ژاپن و برخی از کشورهای اروپایی با این رویکرد برای تحریک وام‌دهی و هزینه‌کرد آزمایش کرده‌اند.

چندین کشور سیاست‌های پولی غیرمتعارف را برای مقابله با رکود اقتصادی اجرا کرده‌اند:

• ایالات متحده: برنامه‌های QE فدرال رزرو پس از بحران 2008 شامل خرید تریلیون‌ها دلار اوراق قرضه خزانه‌داری و اوراق بهادار با پشتوانه وام مسکن برای حمایت از اقتصاد بود.

• ژاپن: بانک ژاپن از نرخ‌های بهره منفی و خریدهای گسترده دارایی برای مقابله با کاهش قیمت‌ها و تحریک رشد استفاده کرده است.

• اتحادیه اروپا: بانک مرکزی اروپا به طور گسترده‌ای به تسهیل کمی (QE) پرداخته و نرخ‌های منفی را برای مقابله با رشد اقتصادی کند و نگرانی‌های مربوط به تورم اجرا کرده است.

با پیشرفت اقتصاد جهانی، استراتژی‌هایی که بانک‌های مرکزی به کار می‌برند نیز تغییر می‌کند. روندهای اخیر شامل:

• افزایش تمرکز بر تغییرات اقلیمی: برخی از بانک‌های مرکزی در حال شروع به بررسی تأثیر تغییرات اقلیمی بر سیاست‌های پولی هستند و عوامل زیست‌محیطی را در فرآیندهای تصمیم‌گیری خود گنجانده‌اند.

• ابتکارات ارز دیجیتال: ظهور ارزهای دیجیتال باعث شده است که بانک‌های مرکزی به بررسی مفهوم ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDCs) بپردازند، که می‌تواند چارچوب‌های سیاست پولی را متحول کند.

• برنامه‌های وام‌دهی هدفمند: در پاسخ به بحران‌های خاص، بانک‌های مرکزی به طور فزاینده‌ای برنامه‌های وام‌دهی هدفمندی را طراحی می‌کنند تا از بخش‌های خاصی مانند بهداشت و درمان یا انرژی‌های تجدیدپذیر حمایت کنند.

برای اجرای مؤثر سیاست‌های پولی غیرمتعارف، بانک‌های مرکزی معمولاً از مجموعه‌ای از استراتژی‌ها استفاده می‌کنند:

• ارتباط شفاف: اطمینان از ارتباط شفاف درباره نیت‌های سیاستی برای مدیریت انتظارات بازار بسیار مهم است.

• هماهنگی با سیاست مالی: سیاست‌های پولی غیرمتعارف می‌توانند زمانی که با اقدامات مالی، مانند برنامه‌های هزینه‌ای دولت، هماهنگ شوند، مؤثرتر باشند.

• نظارت بر شاخص‌های اقتصادی: بانک‌های مرکزی به طور مداوم شاخص‌های اقتصادی را ارزیابی می‌کنند تا اثربخشی سیاست‌های غیرمتعارف را بسنجند و تنظیمات لازم را انجام دهند.

سیاست‌های پولی غیرمتعارف به ابزارهای حیاتی برای بانک‌های مرکزی در مواجهه با چالش‌های اقتصادی تبدیل شده‌اند. با درک اجزا، انواع و روندهای اخیر آن‌ها، می‌توانیم بهتر درک کنیم که این اقدامات چگونه بر اقتصاد جهانی تأثیر می‌گذارند. با پیشرفت به جلو، چشم‌انداز سیاست پولی به تکامل خود ادامه خواهد داد و تحت تأثیر فناوری‌های نوظهور و واقعیت‌های اقتصادی در حال تغییر قرار خواهد گرفت.