شاخص‌های ریسک سیستماتیک تعریف، انواع و روندها

شاخص‌های ریسک سیستماتیک معیارهایی هستند که بینش‌هایی درباره سلامت و ثبات کلی سیستم مالی ارائه می‌دهند. آنها به شناسایی آسیب‌پذیری‌هایی که می‌توانند منجر به بحران‌های مالی شوند، کمک می‌کنند و بر روی تنها نهادهای فردی بلکه بر اقتصاد به‌طور کلی تأثیر می‌گذارند. با نظارت بر این شاخص‌ها، سیاست‌گذاران، نهادهای نظارتی و سرمایه‌گذاران می‌توانند تصمیمات آگاهانه‌ای برای کاهش ریسک‌ها اتخاذ کنند.

شاخص‌های ریسک سیستماتیک از چندین عنصر کلیدی تشکیل شده‌اند:

• نسبت‌های اهرمی: این نسبت‌ها میزان بدهی استفاده شده در رابطه با سرمایه را اندازه‌گیری می‌کنند. اهرم بالا می‌تواند نشان‌دهنده افزایش ریسک باشد.

• معیارهای نقدینگی: شاخص‌هایی مانند نسبت پوشش نقدینگی (LCR) توانایی یک موسسه را در برآورده کردن تعهدات کوتاه‌مدت ارزیابی می‌کنند.

• نوسانات بازار: معیارهایی مانند شاخص VIX احساسات بازار و پتانسیل تغییرات ناگهانی قیمت را اندازه‌گیری می‌کنند و خطر سیستماتیک را نشان می‌دهند.

• اختلاف اعتبار: تفاوت بین بازدهی اوراق قرضه شرکتی و اوراق بهادار دولتی می‌تواند نشان‌دهنده ریسک درک شده در بازار اعتبار باشد.

انواع مختلفی از شاخص‌های ریسک سیستماتیک وجود دارد که هر کدام اهداف خاصی را دنبال می‌کنند:

• شاخص‌های کلان‌پرهیزگار: این‌ها بر روی کل سیستم مالی تمرکز دارند و شامل معیارهایی مانند رشد اعتبار و تورم قیمت دارایی‌ها می‌باشند.

• شاخص‌های میکروپرویدنتیال: این‌ها سلامت مؤسسات مالی فردی را ارزیابی می‌کنند، مانند نسبت‌های کفایت سرمایه.

• شاخص‌های شبکه: این‌ها به تحلیل ارتباطات درون سیستم مالی می‌پردازند و نشان می‌دهند که چگونه شکست یک نهاد می‌تواند بر دیگران تأثیر بگذارد.

برخی از مثال‌های رایج شاخص‌های ریسک سیستماتیک شامل:

• شاخص ثبات مالی (FSI): یک شاخص ترکیبی که انواع مختلفی از شاخص‌های اقتصادی و مالی را برای ارزیابی ثبات کلی ترکیب می‌کند.

• امتیاز Z: معیاری که برای ارزیابی ریسک ورشکستگی بانک‌ها بر اساس سودآوری، اهرم و نوسان استفاده می‌شود.

• ارزش در ریسک (VaR): یک تکنیک آماری که خسارت بالقوه در ارزش یک دارایی یا پرتفوی را در یک دوره معین برای یک بازه اطمینان مشخص تخمین می‌زند.

روندهای اخیر در شاخص‌های ریسک سیستماتیک به دلیل پیشرفت‌های فناوری و تغییرات در دینامیک‌های بازار ظهور کرده‌اند:

• استفاده از داده‌های کلان: مؤسسات مالی به طور فزاینده‌ای از تحلیل داده‌های کلان برای افزایش دقت ارزیابی‌های ریسک استفاده می‌کنند.

• ادغام ریسک‌های محیط زیستی: درک فزاینده‌ای از اینکه چگونه تغییرات اقلیمی و عوامل محیطی می‌توانند ریسک‌های سیستمی ایجاد کنند، وجود دارد که منجر به توسعه شاخص‌های خاص می‌شود.

• نظارت در زمان واقعی: نوآوری‌ها در فناوری امکان ردیابی در زمان واقعی شاخص‌های ریسک سیستماتیک را فراهم می‌کنند و پاسخ‌های سریع‌تری به تهدیدات نوظهور می‌دهند.

برای استفاده مؤثر از شاخص‌های ریسک سیستماتیک، می‌توان از چندین روش و استراتژی استفاده کرد:

• آزمون استرس: انجام آزمون‌های استرس به ارزیابی عملکرد نهادها در شرایط نامساعد کمک می‌کند و بینش‌هایی درباره آسیب‌پذیری‌های بالقوه ارائه می‌دهد.

• تنوع: سرمایه‌گذاران می‌توانند با تنوع بخشیدن به پرتفوی‌های خود در کلاس‌های دارایی و جغرافیاهای مختلف، ریسک سیستماتیک را کاهش دهند.

• چارچوب‌های نظارتی: چارچوب‌های نظارتی قوی می‌توانند به نظارت و مدیریت ریسک‌های سیستماتیک کمک کنند و ثبات مالی را تضمین نمایند.

درک شاخص‌های ریسک سیستمی برای پیمایش در دنیای پیچیده مالی ضروری است. با نظارت بر این معیارها، سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران می‌توانند بهتر برای بحران‌های احتمالی آماده شوند و یک سیستم مالی مقاوم‌تر را پرورش دهند. چشم‌انداز ریسک سیستمی به طور مداوم در حال تحول است و آگاهی از این شاخص‌ها می‌تواند در حفاظت در برابر عدم قطعیت مالی تفاوت زیادی ایجاد کند.